Oświetlenie przemysłowe: nie tylko oszczędność się liczy
BeghelliWykorzystywane w przemyśle technologie oświetleniowe poddawane są stałym modyfikacjom i ulepszeniom. Niewątpliwie jednym z głównych motorów napędowych tych zmian jest dążenie do uzyskania jak najoszczędniejszego źródła światła, które będzie zużywało jak najmniejsze ilości energii elektrycznej. Kwestie finansowe nie powinny jednak nam przysłonić faktycznego celu, jaki powinno realizować oświetlenie przemysłowe, tj. zapewnienie jak najlepszej widoczności na stanowiskach pracy.
Odpowiednio zaplanowane i poprawnie wykonane oświetlenie w halach produkcyjnych, magazynach i pozostałych pomieszczeniach przekłada się na większą efektywność pracy. Zapewnia bowiem odpowiedni komfort pracy, dobre samopoczucie pracownikom, a przy tym zwiększa poziom bezpieczeństwa. Dlatego tak ważne jest zaplanowanie odpowiedniego systemu oświetleniowego i dobór właściwego źródła światła. Pamiętajmy, że występujące w obiektach przemysłowych oświetlenie musi spełniać określone przepisy i normy.
Oświetlenie dopasowane do potrzeb człowieka
W teorii oświetlenie w przestrzeniach przemysłowych powinno wykorzystywać również światło dzienne, dlatego tak istotne jest zapewnienie odpowiedniej przejrzystości szyb okiennych czy świetlików dachowych. Nie zawsze jednak jest to możliwe ze względu na konstrukcję obiektu, porę wykonywania pracy czy proces produkcyjny. W takich sytuacjach pracownicy zdecydowaną większość swojego dnia roboczego przebywają jedynie przy sztucznym oświetleniu.
Żeby sztuczne światło właściwie spełniało swoją rolę, tzn. pomagało, a nie przeszkadzało podczas pracy, niezwykle ważna jest jakość tego światła. Światło powinno zapewniać równomierne oświetlenie stanowiska pracy i przestrzeni wokół niego, zapewniać odpowiednie natężenie i barwę i w żaden sposób nie dekoncentrować podczas wykonywanej pracy.
W ostatnich latach na znaczeniu zyskują tzw. rozwiązania Human Centric Lighting. Koncepcja ta opiera się na wykorzystaniu światła sztucznego, które jednak w jak najdokładniejszy sposób próbuje odwzorowywać światło dzienne, by w ten sposób lepiej oddziaływać na organizm i psychikę pracujących w danym obiekcie ludzi. Światło to zmienia swoje właściwości widmowe w ciągu dnia i reguluje w ten sposób dobowy rytm ludzkiego organizmu. Przykładowo rano ma chłodną i jasną barwę, która pomaga wybudzić się pracownikom. W ciągu dnia światło przybiera natomiast cieplejszą barwę, która pozwala się lepiej zrelaksować, a nawet przygotować się na bardziej wydajny sen.
Zmiana widma światła pozwala zachować dłużej lepsze samopoczucie, co naturalnie przekłada się na większą produktywność pracowników. Popełniają oni mniej błędów, rzadziej też korzystają ze zwolnień lekarskich. Jednak nie tylko. Sztuczne światło zbliżone do naturalnego pozwala także zapobiegać chorobom cywilizacyjnym, przewlekłemu zmęczeniu, problemom z koncentracją czy też snem.
Ciągły rozwój technologii LED
Ponieważ oświetlenie stanowi istotny czynnik kosztów w każdym obiekcie przemysłowym, nie dziwi, że doskonalone są cały czas rozwiązania, które mają ograniczyć pobór prądu, a tym samym zwiększyć efektywność energetyczną przedsiębiorstwa. W tym kontekście świetnie sprawdza się zwłaszcza technologia LED, która jest w stanie zapewnić odpowiednią wydajność energetyczną. Co więcej, stale udoskonalana przekracza swoje wcześniejsze granice wydajności i zapewnia coraz większą skalę oszczędności.
To właśnie dlatego producenci oświetlenia dla obiektów przemysłowych proponują dziś wyłącznie rozwiązania oparte na diodach LED. W ofercie producentów oświetlenia znajdziemy różne wersje oświetlenia opartego na energooszczędnych diodach LED – natynkowe, podtynkowe czy zwieszane. Co więcej, producenci prześcigają się w stopniowo zwiększanej skuteczności świetlnej (relacja ilości światła do poboru mocy), co idealnie wpisuje się w ideę energooszczędności, a więc i zwiększania efektywności energetycznej.
Jednak nie tylko argumenty wynikające z parametrów światła generowanego przez oprawy LED liczą się przy zwiększaniu energooszczędności obiektów przemysłowych. Do tego dochodzi jeszcze jeden, coraz istotniejszy powód: możliwość przygotowania opraw LED do pracy w systemach sterowania, co znowu wpisuje się w ideę poprawy ogólnej energooszczędności i efektywności energetycznej obiektów przemysłowych.
Inwestycja w nowoczesną technologię oświetleniową LED wiąże się wprawdzie z wyższymi kosztami początkowymi, jednak czas jej zwrotu jest stosunkowo krótki. Równie ważna jest dłuższa żywotność opraw ledowych, a tym samym rzadsza konieczność czasochłonnej wymiany źródeł światła. Zalety te sprawiają, że przedsiębiorcy coraz częściej decydują się na wymianę przestarzałego oświetlenia na technologię opartą o diody LED. Warto też pamiętać, że starsze LED-y mogą już nie być tak efektywne jak najnowsze odmiany tego rodzaju zatrudnienia.
Oświetlenie liniowe i różne jego warianty
Obecnie najczęściej wybierane jest oświetlenie liniowe, co wynika z możliwości szeregowego łączenia wielu ich modeli w tzw. linie świetlne. Oprawy takie montuje się jedna za drugą lub łączy zatrzaskowo w jeden długi ciąg diod LED. Powstała w ten sposób multioprawa, oświetla równomiernie strumieniem nieprzerwanego światła całą linię produkcyjną lub na przykład podajnik taśmowy, przy którym pracują osoby montujące urządzenia elektroniczne.
MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE
Oprawy liniowe nadają się do pracy we wszystkich branżach przemysłowych, jeśli tylko parametry te zostają podparte odpowiednimi cechami materiałowo-konstrukcyjnymi. Chodzi tu o obudowy i klosze, z których te pierwsze często wykonane są z poliwęglanów, odlewanego aluminium czy stali kwasoodpornej nadającej się do przemysłu spożywczego i chemicznego, zaś te drugie wykonuje się z materiałów odpornych na temperatury sięgające nawet 70ºC.
Inteligentne i zautomatyzowane systemy oświetleniowe
Trendem, który jest coraz bardziej widoczny także w sferze oświetlenia, jest automatyzacja rozwiązań. Wpisuje się tym samym w realia czwartej rewolucji przemysłowej. Jeszcze kilka zaledwie lat temu zautomatyzowane rozwiązania były wybierane jedynie przez najbardziej wymagających klientów. Obecne zainteresowanie nimi pozwala sądzić, że już niebawem staną się one standardem. Co ważne, inteligentne systemy sterowania oświetleniem to nie tylko komfort obsługi, ale również realne oszczędności, które mogą sięgać nawet kilkudziesięciu procent w skali roku.
Odpowiednio zaprojektowany i skonfigurowany system oświetleniowy może zwrócić się już nawet po 2 latach. Poza kluczową korzyścią, czyli dodatkowymi oszczędnościami, które sięgają nawet 30%, system taki zapewnia także większy komfort i kontrolę.
Dzięki nowoczesnym technologiom oświetleniowym istnieje możliwość programowania i grupowania różnych urządzeń oraz ustalania dokładnych trybów pracy dla każdej grupy. W ten sposób można np. ustawić, kiedy poszczególne oświetlenie powinno się włączać, a kiedy wyłączać, co może być powiązane z godzinami rozpoczęcia i zakończenia pracy, a także z przerwami. Zautomatyzowana może być także regulacja np. natężenia oświetlenia, uwarunkowanego od pory dnia i zachmurzenia na zewnątrz.
Przy nowych inwestycjach w systemy oświetleniowe w obiektach przemysłowych coraz szerzej stosowane są systemy sterowania oświetleniem oparte o standard DALI oraz centralną jednostkę sterującą.
DALI to standard interfejsu dla elektronicznych układów zasilających z możliwością regulacji strumienia świetlnego typu open-source, z którego pomocą można kontrolować indywidualnie do 64 elektronicznych układów zasilających przy wykorzystaniu dwużyłowej linii sterującej niezależnej od linii zasilającej. Możliwości DALI są bardzo duże, gdyż jest on uniwersalnym interfejsem dla wszystkich składników: sterowników oświetleniowych, czujników ruchu i obecności, cyfrowych ściemniaczy, układów zasilających i samych opraw. Praktycznie wszystkie instalacje DALI zapewniają sterowanie z poziomu kontrolera naściennego, tabletu i smartfonu czy też komputera podłączonego do lokalnej sieci Wi-Fi.
Oprawy przemysłowe przystosowane do DALI dają niespotykaną elastyczność pozwalają oprzeć się na systemie czujników, które załączają światło przy zbyt małej luminacji w strefie i zawsze wtedy, gdy zostaną tam wykryte osoby, ale też dają możliwość zdalnego sterowania światłem bez oglądania się na czujniki. Co więcej, system pozwala ustawiać cykliczne i powtarzalne harmonogramy zachowania opraw w danym pomieszczeniu lub w grupie pomieszczeń.
Układy oparte na protokole DALI łatwo też integrują się z istniejącymi systemami automatyki budynków i pomieszczeń, ze szczególnym wskazaniem na system KNX. Takie połączenie dwóch systemów (Dali i KNX) jest bardzo korzystne, gdyż pozwala na ogromne oszczędności dzięki powiązaniu funkcji oświetleniowych z systemami kontroli okien, rolet czy instalacją wentylacyjną.
Oświetlenie na monitorowanym
Do systemów oświetleniowych wdrażana jest już coraz częściej także technologia Internetu Rzeczy. Nowoczesne rozwiązania pozwalają na bieżąco monitorować stan oświetlenia, co jest podstawą działania systemu konserwacji predykcyjnej. Do tego celu wykorzystywane są inteligentne stateczniki, które gromadzą dane dotyczące funkcjonowania całej instalacji i jej poszczególnych komponentów. Mierzenie liczby przepracowanych roboczogodzin wraz z oceną ich stanu technicznego teoretycznie pozwolą odpowiednio wcześnie zaplanować prace serwisowe, a w konsekwencji wydłuża się ich żywotność.
Rozwiązanie takie może okazać się szczególnie przydatne zwłaszcza w obiektach o utrudnionym dostępie do opraw oświetleniowych lub o skomplikowanym ich montażu.
Szeroka dostępność opraw oświetleniowych (modeli, rodzajów i ich parametrów użytkowych) umożliwia dobór rozwiązania do każdych, nawet najbardziej specyficznych warunków, jakie mogą pojawić się w obiekcie przemysłowym. Żeby jednak wybór okazał się optymalny, warto dokładnie przeanalizować dostępne opcje. Nie zawsze bowiem wybór najdroższych modeli o teoretycznie najlepszych parametrach będzie w danych warunkach zalecany.
O Autorze
