Oprawy oświetleniowe dla przemysłu – trendy i specyfikacje
MilooZ oświetleniem przemysłowym wielu z nas wciąż kojarzy bladoniebieskie świetlówki starej generacji, emitujące chłodny strumień światła. Dziś w większości obiektów tego rodzaju dominuje oświetlenie oparte na diodach LED i złożone z opraw kasetonowych lub liniowych. I choć obiekty przemysłowe oferują bardzo trudne warunki pracy dla tych opraw, czołowi producenci oświetlenia LED doskonale poradzili sobie ze wszystkimi ograniczeniami.
Oferta opraw dla przemysłu stała się w ostatnich latach tak szeroka, że wnikliwi obserwatorzy branży zauważyli pojawienie się zjawiska trendów i swoistej mody na różnorakie specyfikacje w tym pozornie mało zróżnicowanym świecie.
Trend 1: jak najwyższa energooszczędność i efektywność energetyczna oświetlenia przemysłowego
Poprawa efektywności energetycznej w przemyśle to cel narzucony przez Ustawę o efektywności
energetycznej i skutecznie osiągany m.in. poprzez działania podejmowane na polu oświetlenia, które potrafi konsumować spory procent ogółu zużywanego prądu. I choć ustawa obowiązuje od 2016 r., trend śrubowania tego parametru w górę na polu oświetlenia LED dla przemysłu można było zauważyć już kilka lat wcześniej.
To właśnie dlatego producenci oświetlenia dla obiektów przemysłowych proponują dziś wyłącznie rozwiązania oparte na diodach LED, zaś inwestorzy poszukują opraw w wersjach natynkowych, podtynkowych czy zwieszanych – opartych na energooszczędnych diodach LED. Co więcej, producenci prześcigają się w stopniowo zwiększanej skuteczności świetlnej (relacja ilości światła do poboru mocy – lumen/Wat), co idealnie wpisuje się w ideę energooszczędności, a więc i zwiększania efektywności energetycznej.
Jednak nie tylko argumenty wynikające z parametrów światła generowanego przez oprawy LED liczą się w tej „grze” o zwiększanie energooszczędności obiektów. Do tego dochodzi jeszcze jeden, coraz istotniejszy powód: możliwość przygotowania opraw LED do pracy w systemach sterowania, takich jak Dali, Live Link czy KNX, co znowu wpisuje się w ideę poprawienia ogólnej energooszczędności i efektywności energetycznej obiektów przemysłowych.
Trend 2: oświetlenie liniowe i multiplikacja jego wariantów
Dlaczego właśnie oprawy liniowe, a nie kasetonowe robią największą karierę w przemyśle? Wynika to z możliwości szeregowego łączenia wielu ich modeli w tzw. linie świetlne. Oprawy takie montuje się jedna za drugą lub łączy ze sobą zatrzaskowo (bądź skręca – zależnie od producenta) w jeden długi ciąg diod LED. Powstała w ten sposób multioprawa, oświetla równomiernie strumieniem nieprzerwanego światła całą linię produkcyjną lub na przykład podajnik taśmowy, przy którym pracują osoby montujące urządzenia elektroniczne.
Warto zwrócić uwagę na najważniejsze cechy obecnie produkowanych „topowych” opraw liniowych. Analizując ofertę wiodących producentów tych opraw, pierwsze, co rzuca się w oczy, to niezwykle wysoka skuteczność świetlna (nawet do 150 lm/W) i równomierny rozsył światła bez efektu olśnienia dzięki rozwiązaniom rastrowym (dla osiągnięcia odpowiedniego współczynnika UGR). Ma to swoje logiczne uzasadnienie, gdyż ze względu na dużą wysokość montażu, np. w magazynach wysokiego składowania o wysokości 20 metrów, przemysłowe oprawy liniowe muszą nieraz emitować światło o sile nawet 8000 lumenów przy skuteczności 150 lm/W. To oczywiście zwiększa pobór mocy do np. 50 Wat, a jednocześnie nadal może nie gwarantować właściwego doświetlenia powierzchni hali.
Z pomocą przychodzą wówczas systemy soczewek skupiających zbyt mocno rozproszone światło i kierujących je dokładnie pomiędzy regały, czyli tam, gdzie faktycznie jest ono potrzebne. Rosnące znaczenie rozwiązań soczewkowych czy – ogólnie ujmując wszelkich rozwiązań kształtujących rozkład strumienia światła stanowi kolejny atrybut opraw liniowych o przemysłowym odbiorcy.
Ważną cechą przemysłowych opraw liniowych – już od momentu, gdy zaczęły pojawiać się w katalogach producentów – jest ich wysoka szczelność i odporność na udary. Wymagana jest szczelność (współczynnik IP) na poziomie 65 lub 66 oraz udaroodporność (współczynnik IK) na poziomie wynoszącym 08. Ponadto od liniowych opraw dla przemysłu oczekuje się zdolności do pracy w temperaturach od -30o C do +70o C i trzeba powiedzieć, że oczekiwania inwestorów są spełniane przez producentów z naddatkiem.
Dzięki opisanym wyżej parametrom oprawy liniowe nadają się do pracy we wszystkich branżach przemysłowych, jeśli tylko parametry te zostają podparte odpowiednimi cechami materiałowo-konstrukcyjnymi. Chodzi tu o obudowy i klosze, z których te pierwsze często wykonane są z poliwęglanów, odlewanego aluminium czy stali kwasoodpornej nadającej się do przemysłu spożywczego i chemicznego, zaś te drugie wykonuje się z materiałów odpornych na temperatury sięgające nawet 70o C.
Istotne znaczenie w wielu branżach przemysłu ma barwa światła. Liniowe oprawy – dzięki technice LED – oferują wybór różnych temperatur barwowych, w tym oczywiście barwę na poziomie około 4300 K, która sprzyja uzyskaniu współczynnika odzwierciedlenia barw (Ra) na poziomie powyżej 85 (wg. normy minimum to 80).
Oferta rynkowa opraw liniowych jest dziś niezwykle szeroka i bogata. Niemal każdy model oprawy dostępny jest w kilkunastu lub kilkudziesięciu wersjach różniących się długością oprawy, barwą światła, mocą, sposobem montażu, szczelnością itd. Multiplikacja wariantów poszczególnych modeli opraw doprowadziła do tego, że producenci zmuszeni zostali do uporządkowania oferty w oparciu o kilka podstawowych parametrów.
MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE
Podstawowy podział opiera się na sposobie zamocowania opraw i rozróżnia trzy główne rodzaje lamp: natynkowe, podtynkowe oraz zwieszane. Taką klasyfikację można spotkać w katalogu niemal każdego producenta oświetlenia liniowego dla przemysłu, przy czym nazwy wspomnianych trzech kategorii mówią same za siebie i nie wymagają wyjaśnienia.
Istotna jest też klasyfikacja opraw liniowych ze względu na wysokość ich montażu nad poziomem podłogi oraz ze względu na rozsył światła. Kryteria te są powiązane ze sobą i zdecydowanie istotne dla inwestorów przemysłowych. Najczęściej spotykany podział opiera się na trzech przedziałach wysokości mocowania: do około 6 m, od 6 do około 12 m i od 12 do nawet 20 m nad poziomem posadzki. W każdej z tych trzech kategorii można znaleźć różne warianty rozsyłu światła – od dość szerokiego, po mocno skupiony dzięki użyciu specjalnych soczewek.
Coraz częściej producenci profilują oprawy także według specyfiki branży, w której mają być stosowane. Inaczej konstruowane są oprawy przeznaczone do pracy w zakładach chemicznych (wysoka wilgotność, obecność agresywnych gazów lub cieczy), a inaczej lampy polecane do chłodnych magazynów lub hal, w których procesy produkcyjne wymagają temperatur dużo poniżej 0oC. Dziś niektóre katalogi producentów opisują przemysłowe oprawy liniowe w sposób dosłowny, poprzez grupowanie ich w takie kategorie jak: sektor spożywczy, przemysł chemiczny, chłodnie, laboratoria itp. Okazało się bowiem, że hasłowe posegregowanie opraw w ofercie niezwykle ułatwia inwestorom dobór właściwego produktu i skraca czas poszukiwania idealnej oprawy.
Trend 3: przemysłowe oprawy LED w wersjach dla automatyki (DALI, KNX)
Sterowanie oświetleniem LED i zautomatyzowanie jego działania to droga do dodatkowych oszczędności i to droga do tego stopnia popularna, że praktycznie co drugie zapytanie z rynku odbiorców przemysłowych kierowane do dowolnego wiodącego producenta na polskim rynku dotyczy opraw w wersjach przygotowanych do pracy w systemach DALI lub KNX.
DALI to standard interfejsu dla elektronicznych układów zasilających z możliwością regulacji strumienia świetlnego typu open-source, z którego pomocą można kontrolować indywidualnie do 64 elektronicznych układów zasilających przy wykorzystaniu dwużyłowej linii sterującej niezależnej od linii zasilającej. Możliwości DALI są bardzo duże, gdyż jest on uniwersalnym interfejsem dla wszystkich składników: sterowników oświetleniowych, czujników ruchu i obecności, cyfrowych ściemniaczy, układów zasilających i samych opraw. Praktycznie wszystkie instalacje DALI zapewniają sterowanie z poziomu kontrolera naściennego, tabletu i smartfonu czy też komputera podłączonego do lokalnej sieci Wi-Fi.
Oprawy przemysłowe przystosowane do DALI dają niespotykaną elastyczność pozwalają oprzeć się na systemie czujników, które załączają światło przy zbyt małej luminacji w strefie i zawsze wtedy, gdy zostaną tam wykryte osoby, ale też dają możliwość zdalnego sterowania światłem bez oglądania się na czujniki. Co więcej, system pozwala ustawiać cykliczne i powtarzalne harmonogramy zachowania opraw w danym pomieszczeniu lub w grupie pomieszczeń.
Układy oparte na protokole DALI łatwo też integrują się z istniejącymi systemami automatyki budynków i pomieszczeń, ze szczególnym wskazaniem na system KNX. Takie połączenie dwóch systemów (Dali i KNX) jest bardzo korzystne, gdyż pozwala na ogromne oszczędności dzięki powiązaniu funkcji oświetleniowych z systemami kontroli okien, rolet czy instalacją wentylacyjną.
Wynika to z faktu, że KNX to system, w którym oświetlenie jest tylko jednym z wielu elementów całej układanki, na którą składają się również wentylacja, klimatyzacja, instalacja alarmowa, ogrzewanie, sterowanie roletami i oknami itp. I dlatego liczba producentów oferujących wyroby gotowe do włączenia ich w strukturę KNX rośnie na świecie w tempie zawrotnym.
Podsumowanie
Możliwości doboru oprawy LED do obiektu przemysłowego są dziś ogromne. Producenci oferują wiele modeli opraw oraz mnogość ich wersji. Sprawia to, że liczba kombinacji jest wręcz imponująca i zarazem pozwala na absolutnie precyzyjny dobór oprawy do specyficznych wymagań danego obiektu. Wymaga to jednak zagłębienia się w tematykę i zrozumienia, lub raczej wychwycenia trendów, które dyktują dziś kierunki rozwojowe w branży wytwórców oświetlenia LED.
