Rada i Parlament Europejski przyjęły rozporządzenie 2023/1542 z 12 lipca 2023 r. w sprawie baterii i zużytych baterii, które zmienia dyrektywę 2008/98/WE i rozporządzenie (UE) 2019/1020 oraz uchyla dyrektywę 2006/66/WE. Regulacje na terenie Unii Europejskiej precyzowały jedynie kwestie związane z etapem wycofania baterii z użytku. Nowe przepisy obejmą zasięgiem wszystkie etapy cyklu życia akumulatorów: od ich produkcji, poprzez eksploatację, aż po wycofanie z rynku i odzysk wielu cennych surowców, które znajdowały się w akumulatorach.

Rynek bardziej ekologiczny, wydajniejszy i bezpieczny

Według twórców nowych przepisów mają one przyczyniać się do wydajniejszego funkcjonowania rynku wewnętrznego. Ponadto mają zapobiegać szkodliwemu oddziaływaniu baterii na środowisko i je ograniczać, a jednocześnie chronić środowisko i zdrowie ludzkie poprzez zapobieganie niekorzystnemu oddziaływaniu, jakie wiąże się z wytwarzaniem zużytych baterii i gospodarowaniem nimi.

Baterie stanowią istotne źródło energii i są jednym z głównych czynników, który ma umożliwić zrównoważony rozwój, zieloną mobilność, pozyskiwanie czystej energii i neutralność klimatyczną. Przewiduje się, że w najbliższych latach popyt na baterie gwałtownie wzrośnie, przez co rynek baterii będzie się stawał coraz bardziej znaczący na poziomie światowym.

Ze względu na strategiczne znaczenie baterii konieczne jest określenie przepisów dotyczących parametrów zrównoważonego rozwoju, wydajności, bezpieczeństwa, zbierania i recyklingu baterii oraz ich drugiego życia, jak również informacji o bateriach dla użytkowników końcowych i podmiotów gospodarczych.

Niezbędne jest opracowanie zharmonizowanych ram regulacyjnych na potrzeby postępowania z wprowadzanymi do obrotu w Unii bateriami w całym cyklu ich życia.

Niezbędna jest także aktualizacja prawa unijnego w zakresie gospodarowania zużytymi bateriami i przyjęcie środków, których celem jest ochrona środowiska i zdrowia ludzkiego poprzez zapobieganie niekorzystnym skutkom wytwarzania odpadów i gospodarowania nimi lub ograniczanie tych skutków. Środki te mają kluczowe znaczenie dla przejścia na neutralną dla klimatu gospodarkę o obiegu zamkniętym i nietoksyczne środowisko oraz dla długoterminowej konkurencyjności UE.

Niemal wszystkie rodzaje baterii

Przyjęte rozporządzenie ma zastosowanie do wszystkich kategorii baterii (niezależnie od ich kształtu, objętości, masy, projektu, składu materiałowego, składu chemicznego, użycia lub przeznaczenia), które są wprowadzane do obrotu na terenie Unii Europejskiej. Niezależnie od tego, czy zostały wyprodukowane w Unii, czy przywiezione osobno lub czy zostały wmontowane do urządzeń bądź w inny sposób dostarczane wraz z elektrycznymi i elektronicznymi urządzeniami i pojazdami.

Rozporządzenie obejmuje:

• baterie przenośne – tj. baterie, które są szczelnie zamknięte, ważą 5 kg lub mniej;
• baterie do lekkich środków transportu (baterie LMT) – ważą 25 kg lub mniej i są specjalnie zaprojektowane do pojazdów kołowych, które mogą być napędzane samym silnikiem elektrycznym lub poprzez połączenie silnika i siły człowieka;
• baterie rozruchowe, oświetleniowe i zapłonowe (baterie SLI) – zaprojektowane w celu dostarczania energii elektrycznej do rozruchu, oświetlenia lub zapłonu, mogą być stosowane również pomocniczo lub rezerwowo w pojazdach, maszynach, innych środkach transportu;
• baterie przemysłowe – specjalnie zaprojektowane do celów przemysłowych;
• baterie do pojazdów elektrycznych – specjalnie zaprojektowane dla pojazdów hybrydowych/elektrycznych kategorii L.

Rozporządzenie nie ma zastosowania do baterii wbudowanych lub specjalnie zaprojektowanych w celu wbudowania do sprzętu związanego z ochroną podstawowych interesów bezpieczeństwa państw członkowskich, broni, amunicji i materiału wojennego. Wyjątek stanowią produkty, które nie są przeznaczone specjalnie do celów wojskowych, a także sprzęt zaprojektowany do wysłania w przestrzeń kosmiczną.

Recykling baterii i ponowne wykorzystanie materiałów

Rozporządzenie zawiera nowe przepisy regulujące zawartość materiałów z recyklingu i środki, których celem jest poprawa poziomów zbierania i recyklingu wszystkich baterii, po to by zapewnić odzysk cennych materiałów.

Jest to o tyle istotne, że do wytwarzania akumulatorów wykorzystuje się materiały uznawane przez Komisję Europejską jako krytyczne (kobalt, ołów, lit czy nikiel). Ich odzysk jest więc kluczowy przy przejściu na gospodarkę o obiegu zamkniętym, a przy tym pozwoli uniezależnić się gospodarce unijnej od państw, z których te surowce są sprowadzane.

Nowe przepisy wprowadzają obowiązkowe cele dotyczące minimalnej zawartości materiałów z recyklingu w odniesieniu do kobaltu, ołowiu, litu i niklu, które powinny zostać osiągnięte do 2031 r. (bardziej ambitne plany dotyczące odzysku tych materiałów wprowadzone zostaną do 2036 r.).

Rozporządzenie określa ponadto minimalny poziom wydajności recyklingu, a także poziom ponownego wykorzystania poszczególnych materiałów przy produkcji nowych akumulatorów.

Ograniczony ślad węglowy

Przewidywany znaczny rozwój baterii w sektorach takich, jak mobilność i magazynowanie energii powinien ograniczyć emisję CO₂. Jednak aby zmaksymalizować ten potencjał, konieczne jest, aby cały cykl życia tych baterii charakteryzował się niskim śladem węglowym.

Producent baterii przemysłowych nadających się do powtórnego naładowania o pojemności powyżej 2 kWh, baterii LMT i baterii do pojazdów elektrycznych wprowadzonych do obrotu w UE będzie sporządzał dla każdego modelu deklarację dotyczącą śladu węglowego.

Deklaracja taka będzie zawierała m.in.: dane dotyczące wytwórcy, informacje nt. modelu baterii, informacje dotyczące położenia geograficznego zakładu produkującego baterie, ślad węglowy baterii obliczony jako kg ekwiwalentu CO₂ w przeliczeniu na kWh całkowitej energii dostarczonej przez baterię, ślad węglowy baterii zróżnicowany według poszczególnych etapów cyklu życia.

MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE

Firmy

System magazynowania energii odnawialnej ze zużytych akumulatorów samochodowych

JLR nawiązał współpracę z Wykes Engineering Ltd, liderem w sektorze energii odnawialnej, w celu opracowania jednego z największych systemów magazynowania energii w Wielkiej Brytanii, aby gromadzić energię słoneczną i wiatrową przy użyciu zużytych akumulatorów Jaguarów I-PACE.

Firmy

Toyota ma plan na pełen cykl życia baterii zgodnie ze strategią „Battery 3R”

Toyota Motor Corporation przyspiesza prace nad realizacją strategii „Battery 3R”. Marka dąży w ten sposób do jak najefektywniejszego wykorzystania baterii trakcyjnych z aut elektrycznych w całym cyklu ich życia, redukcji odpadów oraz wzrostu udziału materiałów pochodzących z recyklingu zgodnie z zasadami gospodarki obiegu zamkniętego.

Deklaracja dotycząca śladu węglowego będzie miała zastosowanie od:

• 18 lutego 2025 r. – do baterii do pojazdów elektrycznych,
• 18 lutego 2026 r. – do baterii przemysłowych,
• 18 sierpnia 2028 r. – do baterii LMT.

Poza informowaniem w odniesieniu do śladu węglowego baterii wprowadzone zostaną maksymalne progi śladu węglowego. Proponowane poziomy będą uwzględniać np. względny rozkład wartości śladu węglowego w bateriach na rynku, stopień postępów w ograniczaniu śladu węglowego baterii wprowadzanych do obrotu w Unii oraz wkład tego środka w realizację celów Unii w zakresie neutralności klimatycznej do 2050 r.

Etykietowanie i paszport baterii

Baterie powinny być etykietowane w celu zapewnienia użytkownikom końcowym przejrzystych, rzetelnych i jasnych informacji o nowych i zużytych bateriach.

Informacje te mają umożliwić użytkownikom końcowym podejmowanie świadomych decyzji przy zakupie baterii, a pozbywaniu się ich oraz podmiotom gospodarującym odpadami – odpowiednie przetwarzanie zużytych baterii.

Ponadto ustawodawca zakłada wprowadzenie cyfrowego paszportu dla każdej baterii, co ma zapewnić przejrzystość informacji w całym łańcuchu dostaw. Paszport taki umożliwi śledzenie i identyfikowanie baterii, przekazywanie informacji na temat intensywności emisji CO₂ w procesie produkcji, a także na temat pochodzenia wykorzystywanych materiałów oraz tego, czy zastosowano materiały odnawialne.

Informacje zawarte w cyfrowym paszporcie baterii są pogrupowane w 4 kategorie. Pierwsza dotyczy informacji publicznie dostępnych, druga obejmuje informacje dostępne wyłącznie dla osób mających uzasadnionym interes i dla Komisji.

Trzecią grupę stanowią informacje dla jednostek notyfikowanych czy organów nadzoru rynku, a czwartą – informacje dla osób mających uzasadniony interes.

Wśród informacji publicznie dostępnych znajdą się m.in. skład materiałowy baterii (w tym substancje chemiczne i substancje niebezpieczne obecne w baterii), informacje na temat śladu węglowego, informacje na temat odpowiedzialnego pozyskiwania, udział materiałów odnawialnych, pojemność znamionowa, minimalne, nominalne i maksymalne napięcie, pierwotna pojemność rzeczywista (w watach), a także oczekiwana żywotność baterii wyrażona w cyklach i zastosowany test porównawczy.

Rozporządzenie wprawdzie weszło już w życie 17 sierpnia 2023 r., jednak stosowanie przepisów jest rozłożone w czasie. Znaczna część przepisów będzie stosowana od 18 lutego 2024 r., ale np. przepisy dotyczące obowiązków wytwórców, dystrybutorów, importerów i innych podmiotów gospodarczych, którzy wprowadzają do obrotu lub oddają do użytku baterie, zaczną obowiązywać od 18 sierpnia 2024 r.