W odpowiedzi na te wyzwania producenci kabli i przewodów stawiają na ekologiczne rozwiązania oraz produkty o zamkniętym cyklu życia i neutralne dla klimatu. Różnią się one od klasycznych przede wszystkim zastosowaniem materiałów przyjaznych środowisku, innowacyjnymi technologiami produkcji i możliwością pełnego recyklingu.

Czym są ekologiczne kable?

Wprawdzie przeglądając ofertę producentów czy też dystrybutorów różnego rodzaju kabli i przewodów, nie natrafimy na osobną kategorię ekologicznych produktów, nie oznacza to jednak, że takich rozwiązań jeszcze nie ma. Gdybyśmy mieli stworzyć definicję ekologicznego kabla, z pewnością można byłoby do niej zaliczyć te produkty, przy produkcji których wykorzystano materiały pochodzące z recyklingu czy też biodegradowalne, a także korzystano z odnawialnych surowców.

Taką definicję można jednak potraktować znacznie szerzej i uwzględnić w niej również te kable, które zaprojektowane w taki sposób, żeby minimalizować negatywny wpływ na środowisko na każdym etapie życia produktu – od produkcji, przez eksploatację, aż po jego utylizację. W ich konstrukcji stosuje się nowoczesne polimery pochodzenia roślinnego, niskohalogenowe izolacje, a także materiały o zwiększonej trwałości i odporności, co przekłada się na dłuższą żywotność i mniejsze zużycie zasobów.

Materiały stosowane w ekologicznych kablach

Rosnące wymagania w zakresie zrównoważonego rozwoju coraz wyraźniej wpływają na producentów kabli i przewodów. Wprowadzają oni nowe standardy, w których kluczową rolę odgrywają ekologiczne materiały i technologie umożliwiające recykling i ponowne wykorzystanie surowców – zgodnie z założeniami gospodarki o obiegu zamkniętym. Transformacja ta ma istotne znaczenie również z perspektywy ochrony środowiska. Starsze typy przewodów, wytwarzane z wykorzystaniem trudno degradowalnych i potencjalnie szkodliwych komponentów, stanowiły realne zagrożenie ekologiczne. Dziś coraz częściej zastępowane są one rozwiązaniami przyjaznymi dla środowiska, które spełniają nowoczesne normy nie tylko pod względem parametrów technicznych, ale i wpływu na cykl życia produktu.

Bardzo dobrym przykładem na potwierdzenie powyższych trendów są przewody bezhalogenowe lub niskohalogenowe. Tradycyjne kable, w których izolacjach powszechnie stosowany jest polichlorek winylu (PVC), mają w składzie pierwiastki halogenowe, takie jak: chlor, fluor, brom czy jod. W efekcie podczas pożaru emitowane są toksyczne gazy. Żeby temu zapobiec, do produkcji kabli coraz częściej wykorzystuje się materiały, które nie zawierają halogenów. Ich miejsce zajmują polimery na bazie czystych węglowodorów (głównie polietylen i polipropylen). Podczas spalania tego rodzaju kabli nie powstają żadne gazy korozyjne i toksyczne, tylko para wodna i CO₂. Materiały te są jednak łatwopalne i bez właściwości samogasnących, dlatego stosuje się odpowiednie domieszki, których zadaniem jest ochrona przed płomieniami.

W produkcji kabli coraz częściej wykorzystuje się np. miedź i aluminium pochodzące z recyklingu. Znacząco wpływa to na redukcję zużycia energii i emisji CO₂ podczas procesu produkcyjnego w porównaniu z kablami, które wyprodukowano wyłącznie przy użyciu surowców pierwotnych. Firmy z branży kablowej inwestują coraz więcej w rozwój technologii, które pozwalają wytwarzać kable z wysokim udziałem materiałów z odzysku, zachowując przy tym wysokie parametry techniczne.

W odpowiedzi na rosnące wymagania środowiskowe producenci kabli coraz częściej sięgają po alternatywne rozwiązania materiałowe do produkcji izolacji i powłok kabli oraz przewodów. Plastyfikatory pozbawione ftalanów i ich biologiczne odpowiedniki pozwalają znacząco ograniczyć emisję gazów cieplarnianych w porównaniu z tradycyjnymi kablami w osłonie PVC.

Na szczególną uwagę zasługują również nowoczesne materiały izolacyjne. Przykładem jest izolator typu HR-FRLSH-LF, którego głównym składnikiem jest PVC klasy C – odporny na działanie wysokich temperatur i ognia. Materiał ten charakteryzuje się niską emisją dymu, ograniczoną zawartością halogenów oraz brakiem ołowiu, co czyni go bezpieczniejszym zarówno dla ludzi, jak i dla środowiska w przypadku pożaru. Zastosowanie polimerów na bazie surowców roślinnych (np. poliamidów z oleju rycynowego, poliuretan sojowy czy materiałów na bazie skrobi kukurydzianej,  celulozy i naturalnych włókien), które coraz częściej wykorzystuje się do produkcji różnego rodzaju produktów jednorazowych, może jeszcze nie będzie powszechne w najbliższym czasie. Z całą pewnością można się jednak spodziewać również ewolucji w tym kierunku w świecie kabli i przewodów.

Eko-trendy w produkcji kabli

W obszarze produkcji kabli obserwujemy obecnie dwa pozornie przeciwstawne, lecz komplementarne trendy związane z ochroną środowiska i trwałością produktów. Z jednej strony rozwijane są kable biodegradowalne, których elementy izolacyjne i powłoki zaprojektowano tak, aby po zakończeniu eksploatacji ulegały naturalnemu rozkładowi. Takie rozwiązania znacząco redukują ilość odpadów  elektronicznych i ich negatywny wpływ na środowisko, szczególnie sprawdzając się w instalacjach tymczasowych lub w miejscach o wysokiej wrażliwości ekologicznej. 

Z drugiej strony, np. w kablach przeznaczonych do długotrwałego użytkowania na zewnątrz stosuje się materiały o podwyższonej odporności na promieniowanie UV i inne czynniki środowiskowe. Dzięki temu żywotność tych kabli jest wydłużona, a konieczność ich częstej wymiany ograniczona, co również przekłada się na zmniejszenie wpływu na środowisko. Oba podejścia – biodegradowalność i zwiększona trwałość – stanowią więc różne odpowiedzi na wyzwania zrównoważonego rozwoju, dostosowane do specyfiki zastosowań i wymagań eksploatacyjnych.

Istotnym trendem w branży kablowej jest również rozwój recyklingu i gospodarki o obiegu zamkniętym – coraz więcej producentów oferuje programy zbiórki i przetwarzania zużytych kabli, a same produkty są projektowane z myślą o łatwym odzysku cennych surowców. Kolejnym ważnym aspektem jest wdrażanie energooszczędnych procesów produkcyjnych, takich jak ciągła wulkanizacja czy wykorzystanie energii odnawialnej, co pozwala ograniczać emisję zanieczyszczeń i zużycie energii.

Zalety zrównoważonego podejścia do produkcji kabli

Wykorzystanie ekologicznych materiałów i surowców pochodzących z recyklingu pozwala znacząco zmniejszyć eksploatację zasobów naturalnych, co przekłada się na ochronę środowiska i zachowanie równowagi ekologicznej. Jednocześnie produkcja i eksploatacja kabli generuje niższy ślad węglowy, ograniczając emisję dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych.

Kolejnym istotnym aspektem jest poprawa bezpieczeństwa pożarowego. Zastosowanie materiałów niskohalogenowych w izolacjach i powłokach kabli redukuje emisję toksycznych i korozyjnych gazów podczas pożaru, co nie tylko chroni zdrowie ludzi, ale także minimalizuje szkody dla infrastruktury. Ponadto biodegradowalność i możliwość recyklingu kabli sprzyjają lepszej gospodarce odpadami, ograniczając ilość trwałych odpadów elektronicznych i ułatwiając odzysk cennych surowców.

Warto również podkreślić, że dzięki zastosowaniu zaawansowanych materiałów wzrasta trwałość i wytrzymałość kabli. To pozwala na wydłużenie ich żywotności, zmniejszając częstotliwość wymian i tym samym ograniczając zużycie surowców.

Jeśli spojrzymy w przyszłość, branża kablowa będzie dynamicznie rozwijać technologie, które połączą wysoką jakość  i bezpieczeństwo z troską o środowisko. Możemy spodziewać się dalszego wzrostu udziału materiałów odnawialnych, rozwoju biodegradowalnych komponentów i rozszerzania programów recyklingu. Przykłady innowacyjnych rozwiązań, takich jak biodegradowalne kable Ethernet czy przewody z wysoką zawartością aluminium pochodzącego z recyklingu, wyznaczają kierunek rozwoju całej branży.

Podsumowując, ekologiczne kable to nie tylko alternatywa dla tradycyjnych przewodów, ale kluczowy element transformacji przemysłu elektrycznego w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym i redukcji śladu środowiskowego. Wykorzystanie innowacyjnych materiałów, bezhalogenowych, pochodzących z recyklingu i zaawansowanych technologii produkcji pozwala tworzyć kable i przewody spełniające najwyższe standardy techniczne i ekologiczne, skutecznie wspierając globalne cele zrównoważonego rozwoju.

Karol Bielecki