Efektywność energetyczna stanowi dziś motor napędowy dla rozwoju wielu różnych branż, które, wprowadzając nowoczesne rozwiązania, są w stanie przyczynić się do ograniczenia zużycia energii i zapewnić zrównoważony rozwój społeczny w różnorakich obszarach naszego życia. Ten trend jest widoczny szczególnie mocno w różnych zastosowaniach przemysłowych, w tym także w branży oświetleniowej (choć w tym przypadku nie tylko w oświetleniu dla przemysłu). Właściwie zorganizowany system oświetlenia może zapewnić nie tylko komfortowe i bezpieczne warunki pracy w halach produkcyjnych, magazynach czy innych pomieszczeniach w zakładach produkcyjnych, ale również zapewnić wymierne oszczędności w zużyciu energii i odciążyć sieć elektryczną.

Stąd też coraz bardziej zauważalny jest trend przechodzenia na oświetlenie LED-owe – zarówno w przypadku powstających nowych obiektów przemysłowych, jak i w czasie modernizacji oświetlenia w budynkach już istniejących. To wprawdzie wciąż stosunkowo nowa na rynku technologia, ale już dała się poznać z dobrej strony, nie tylko jako rozwiązanie o wyższej efektywności energetycznej. Co więcej, producenci wciąż ją rozwijają, oferując nowe rozwiązania o lepszych parametrach technicznych. Do wyboru są różne formy oprawy – w tym np. liniowe natynkowe, podtynkowe lub zwieszane. Ta popularność przekłada się na to, że technologia LED służy dziś nie tylko jako oświetlenie we wspomnianych wyżej wielkokubaturowych obiektach przemysłowych, ale również jest ono wykorzystywane np. jako światło awaryjne bądź oświetlenie mobilne do prac w terenie.

Korzyści są ewidentne

Przewaga technologii LED-owej nad innymi rodzajami oświetlenia przejawia się w parametrach samego światła, jak i opraw LED. Wysokojakościowe diody LED pozwalają obniżyć koszty energii średnio o ok. 50–55% w skali roku w porównaniu do tradycyjnego oświetlenia, jednak w wyjątkowych sytuacjach oszczędności mogą sięgać nawet 80% – niezbędny jest tu oczywiście fachowy dobór oświetlenia do danych warunków otoczenia.

Kolejną zaletą LED-ów jest ich wytrzymałość na różnego rodzaju wstrząsy, drgania i uderzenia, czego nie można powiedzieć o tradycyjnych żarówkach, świetlówkach czy halogenach. Są również odporne na niską temperaturę, sięgającą nawet -25°C. LED-y przewyższają także inne źródła światła żywotnością, którą szacuje się na 70 do ponad 100 tys. godzin ciągłej pracy (lub od 10 do nawet 20 lat), przy czym nie ma praktycznie na nią wpływu częstotliwość włączania i wyłączania światła, dzięki czemu jest to jednocześnie optymalne rozwiązanie do wszelkich instalacji, które znajdują się w trudno dostępnych miejscach, gdzie serwis (np. wymiana żarówki) byłby mocno utrudniony. Jeśli uwzględnimy jeszcze do tego wytrzymałość typowej obudowy (na przykład z odlewanego aluminium lub wytrzymałego poliwęglanu), okaże się, iż LED-owe oprawy oświetleniowe generują niemalże zerowe koszty konserwacji.

Nie można również zapomnieć o samej jakości światła ze źródła LED-owego. Przy niższym zapotrzebowaniu na energię strumień światła jest mocniejszy i bardziej intensywny, co najlepiej odzwierciedla parametr, będący stosunkiem emitowanego strumienia świetlnego do pobieranej przez dane źródło energii. W przypadku LED-ów waha się on od 30 do 150 lm/W (w zależności do mocy diod), podczas gdy w tradycyjnych źródłach światła parametr ten nie przekracza 20 lm/W dla żarówek i halogenów oraz 100 lm/W dla świetlówek. Dodatkowo światła LED charakteryzują się znacznie wyższym współczynnikiem oddawania barw (Ra>80), który określa stopień wierności oddawania kolorów otoczenia. Jest to szczególnie istotne w miejscach, w których pracownicy przebywają przez dłuższy czas. Mniejsza wartość tego współczynnika przekłada się negatywnie na komfort pracy, powodując rozdrażnienie, nerwowość i większe zmęczenie pracowników, co oznacza zmniejszoną wydajność pracy.

Diody LED mają również tę przewagę nad konkurencyjnym oświetleniem, że są pozbawione szkodliwych związków, dzięki czemu mogą być bez większych przeszkód poddawane recyklingowi, czego nie można powiedzieć chociażby o światłach fluorescencyjnych z rtęcią.

Inteligentne sterowanie

Sama technologia LED to jedno. Jednak największe korzyści dla przedsiębiorstwa daje dopiero połączenie jej z z inteligentnymi systemami, które umożliwiają zdalne oraz elastyczne zarządzanie całym oświetleniem w danym obiekcie. Na rynku można spotkać coraz więcej specjalnych aplikacji oraz programów, dzięki którym użytkownik ma możliwość nie tylko zdalnego sterowania oświetleniem, w tym jego natężeniem czy barwą, ale również monitorowania stanu włączenia oświetlenia oraz kontrolowania zużycia energii. Można np. zaplanować, by światło nie włączało się automatycznie po zmroku w weekendy, jeśli dany obiekt nie jest wówczas użytkowany.

Zaawansowane aplikacje wyposażone w czujniki natężenia światła (mierzą one ilość światła naturalnego docierającego do poszczególnych pomieszczeń, a nawet wybranych stref w danych pomieszczeniach) pozwalają np. zmieniać automatycznie intensywność, natężenie i barwę światła z diod w zależności od pory dnia i bieżącego zapotrzebowania. Rozbudowanie systemu o czujniki ruchu oraz obecności sprawdzi się z kolei w tych miejscach, gdzie na stałe nie ma pracowników, jednak stosunkowo często się tam pojawiają, np.: w łazienkach, na korytarzach bądź wszelkiego rodzaju schowkach. W ciągach komunikacyjnych czujniki ruchu mogą tworzyć tzw. system podążania światła za człowiekiem. Polega on na tym, że światło zapala się (zwiększa się jego natężenie) stopniowo w kolejnych strefach wraz z pojawianiem się w nich pracowników bądź innych obiektów.

Większość dostępnych na rynku rozwiązań inteligentnego sterowania oświetleniem bazuje na uniwersalnym i intuicyjnym protokole DALI (Digital Addressable Lighting Interface), który umożliwia komunikację pomiędzy oprawami oświetleniowymi a centralką systemu sterującego (powstał on przy współudziale takich potentatów z branży oświetleniowej jak: Osram, Lutron, Philips Lighting, Helvar i Tridonic). Sterowanie całym systemem odbywa się za pomocą kontrolera naściennego, tabletu, smartfona bądź też komputera podłączonego do sieci WiFi. Wprawdzie producenci oświetlenia dla przemysłu oferują różne autorskie rodzaje automatycznych systemów, dzięki temu jednak, że oparte są one na protokole DALI, możliwe jest stworzenie kompletnego systemu, wykorzystując różne podzespoły pochodzące od różnych dostawców. Co również ważne, systemy zbudowane na standardzie DALI mogą bez większych przeszkód być zintegrowane z większością systemów automatyki budynkowej (np. opartych na standardzie KNX).

Parametry oświetlenia LED i wynikające z nich zalety tej technologii zachęcają przedsiębiorców po sięganie po tego typu rozwiązanie i to pomimo wyraźnie wyższych kosztów jednostkowych zakupu takiego oświetlenia względem rozwiązań tradycyjnych. Jednak nawet szybka i pobieżna analiza potencjalnych korzyści pokazuje, że inteligentne systemy oświetlenia, bazujące na technologii LED, to obecnie najkorzystniejsze rozwiązanie w zdecydowanej większości przypadków.