Silniki asynchroniczne – nowe wymagania w zakresie minimalnego poziomu sprawności
Rozporządzenie Komisji UE 2019/1781 wprowadza nowe wymagania w zakresie minimalnego poziomu sprawności silników asynchronicznych wprowadzanych na rynek Unii Europejskiej.
Rozwój szeroko pojętego przemysłu nie może odbywać się kosztem środowiska naturalnego. Liczne ograniczenia dotyczące emisji szkodliwych gazów, będących skutkiem ubocznym procesów wytwarzania energii (np. z węgla) są bodźcem do poszukiwania nowych źródeł energii (m.in. źródła odnawialne) oraz ulepszania aktualnie istniejących urządzeń i procesów przemysłowych w celu ograniczenia zużycia produkowanej energii. Dodatkowym czynnikiem determinującym ww. działania jest znaczący wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną w stosunku do możliwości wytwórczych.
Około 50% energii elektrycznej wyprodukowanej w Polsce wykorzystywane jest przez układy napędowe z silnikami elektrycznymi. Z tego względu zastosowanie energooszczędnych układów napędowych z silnikami elektrycznymi o wysokiej sprawności może przynieść znaczące efekty w ograniczaniu ww. negatywnych skutków rozwoju naszego kraju przy jednoczesnym zapewnieniu wymiernych oszczędności dla użytkownika.
Klasy sprawności silników elektrycznych
Podstawową wielkością określającą przewidywane oszczędności wynikające z zastosowania silnika energooszczędnego jest jego sprawność, która powiązana jest z klasą sprawności. Na terenie Unii Europejskiej podział silników elektrycznych pod kątem sprawności odbywa się przy wykorzystaniu klasyfikacji IE (International Efficiency) wg normy EN 60034-30-1:2014.
Przyporządkowanie silnika do danej klasy sprawności następuje przez porównanie sprawności silnika wyznaczonej według ustalonej metody pomiaru (wg normy EN 60034-2-1:2007) z wymaganiami minimalnej sprawności dla danej klasy sprawności IE.
Należy podkreślić, że norma EN 60034-30-1:2014, określająca klasy sprawności silników (IE) i powiązane z nimi minimalne wartości sprawności, jak wszystkie inne normy jest dokumentem do dobrowolnego stosowania – wymagania prawne (obligatoryjne) w zakresie minimalnego poziomu sprawności silników wprowadzanych na rynek UE określone są w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady oraz powiązanych z nią rozporządzeniach.
Nowe rozporządzenie KE
W październiku 2019 r. Komisja Europejska opublikowała nowe Rozporządzenie 2019/1781 (uchylające dotychczasowe Rozporządzenia 640/2009 i 4/2014) dotyczące minimalnych sprawności silników elektrycznych oraz przemienników częstotliwości wprowadzanych na rynek UE. Przedmiotowe Rozporządzenie związane z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE, określa nie tylko minimalne wartości sprawności i skojarzone z nimi klasy sprawności (zbieżne z klasami sprawności IE zdefiniowanymi w normie EN 60034-30-1:2014), ale również definiuje cechy silników, które podlegają pod to Rozporządzenie (istnieją pewne wykluczenia).
Nowe Rozporządzenie UE 2019/1781 dotyczące minimalnej sprawności silników elektrycznych – zakres obowiązywania | |
Rodzaje silników |
|
Napięcie znamionowe | 50V ÷ 1000V |
Częstotliwość znamionowa | 50Hz, 60Hz lub 50Hz/60Hz |
Zakres mocy | 0,12kW ÷ 1000kW |
Rodzaj pracy | S1, S3≥80 %, S6≥80 % |
Liczba biegunów | 2p=2, 4, 6, 8 |
Klasy sprawności |
|
Temperatura otoczenia | -30°C ÷ +60°C |
Temperatura wody chłodzącej (dla silników o chłodzeniu wodnym) | 0°C ÷ +32°C |
Wysokość zainstalowania | do 4000 m n.p.m. |
Silniki wyłączone z nowego Rozporządzenia | |
|
Nowe Rozporządzenie Komisji Europejskiej 2019/1781 wprowadza szereg zmian i nowych wyzwań przed producentami silników elektrycznych oraz ich użytkownikami. Najważniejsze z nich to wymaganie sprawności w klasie IE3 dla silników przeciwwybuchowych (z wyłączeniem silników przeznaczonych dla przemysłu górniczego), określenie minimalnej klasy sprawności IE4 dla silników o mocy od 75 do 200 kW oraz wprowadzenie poziomu IE3 również dla silników zasilanych z przemienników częstotliwości (wykluczenie możliwości wprowadzania na rynek silników w klasie sprawności IE2 do zasilania z przemienników częstotliwości) – szczegóły wymagań wraz z datami obowiązywania podano w tabeli 2.
Typ silnika | Wymagana klasa sprawności | Silniki ogólnego przeznaczenia | Silniki przeciwwybuchowe z wyłączeniem silników dla przemysłu górniczego | |
Budowy wzmocnionej (Ex eb) | Pozostałe | |||
3-fazowy | IE2 | 2p = 2, 4, 6, 8 | 2p = 2, 4, 6, 8 | nie dotyczy |
od 2021-07-01 | od 2023-07-01 | |||
IE3 | 2p = 2, 4, 6, 8 | nie dotyczy | 2p = 2, 4, 6, 8 | |
od 2021-07-01 | od 2021-07-01 | |||
IE4 | 2p = 2, 4, 6 | nie dotyczy | nie dotyczy | |
od 2023-07-01 | ||||
1-fazowy | IE2 | ≥0,12kW | ||
od 2023-07-01 |
Przedmiotowe Rozporządzenie UE 2019/1781 w zakresie minimalnego poziomu sprawności definiuje również wymagania dla państw członkowskich odnośnie weryfikacji efektywności energetycznej silników dostępnych na rynku oraz wytyczne dla producentów w kwestii dokumentacji technicznej dołączanej do silników.
Na podstawie analiz przeprowadzonych przez Komisję Europejską, szacuje się, że przedmiotowe nowe wymagania w zakresie sprawności silników przyczynią się do ograniczenia rocznego zużycia energii elektrycznej o około 10 TWh oraz do zmniejszenia rocznej emisji gazów cieplarnianych o 3 Mt ekwiwalentu dwutlenku węgla do roku 2030.