Obudowy: Małe gabaryty, ważne zadania

Obudowy: Małe gabaryty, ważne zadania Gunter Spelsberg

Choć mogłoby się wydawać, że liczy się przede wszystkim ich zawartość, to jednak również same obudowy odgrywają dziś ważną rolę. Od ich właściwego doboru może zależeć właściwy przebieg procesów, trwałość komponentów automatyki bądź podzespołów elektronicznych, a także bezpieczne użytkowanie danego sprzętu. Są też takie sytuacje, w których poza parametrami technicznymi liczy się również kwestia wzornictwa obudowy.

Obudowy są nieodłącznym elementem wszelkiego rodzaju systemów automatycznych, elektronicznych, energetycznych czy teleinformatycznych, których podstawowym zadaniem jest ochrona wszystkich komponentów wchodzących w skład danego układu. Z racji dość dużej różnorodności wspomnianych systemów dostępne na rynku obudowy są bardzo zróżnicowane pod względem różnych parametrów. Dlatego też ich jednoznaczne usystematyzowanie jest mocno utrudnione. Jeden z najczęściej stosowanych podziałów, dotyczący wielkości obudów, wyróżnia duże szafy, specjalistyczne obudowy, odmiany kompaktowe oraz najmniejsze w tym zestawieniu tzw. obudowy małogabarytowe.

Jak sama nazwa wskazuje, obudowa małogabarytowa wyróżnia się przede wszystkim niewielkimi rozmiarami, choć nie ma jakichś ściśle określonych wymiarów, które by jednoznacznie określały tę kategorię obudów. Używa się je głównie do różnego rodzaju urządzeń elektronicznych (zarówno użytkowej, jak i przemysłowej), a także do mniejszych systemów elektrycznych czy też automatyki budynkowej, rzadziej do systemów związanych z dystrybucją energii bądź sterowania wentylacją i klimatyzacją.

Metal czy tworzywo?

Dostępne na rynku obudowy różnią się nie tylko wymiarami oraz zastosowaniem, ale także materiałem, z którego są wykonane. Obecnie nie można już mówić o zdecydowanej dominacji obudów metalowych, gdyż coraz większą popularność zyskują obudowy wykonane z tworzyw sztucznych. W przypadku tych pierwszych, których główną zaletą jest duża odporność mechaniczna, najczęściej stosowana jest stal, w tym różne jej specjalistyczne odmiany (nierdzewna, kwasoodporna). Często można też spotkać obudowy wykonane z aluminium, które wprawdzie są droższe od stalowych, ale za to mają mniejszą masę, wciąż dużą sztywność i odporność na uszkodzenia mechaniczne, lepiej odprowadzają ciepło, są mniej podatne na działanie agresywnego środowiska, a przy tym zapewniają dobre ekranowanie elektromagnetyczne. W ofercie różnych producentów można również znaleźć obudowy miedziane, z mosiądzu czy np. cynku.

W przypadku obudów z tworzyw sztucznych najczęściej można spotkać wersje wykonane z ABS, poliwęglanu bądź polistyrenu. Wybór tworzywa powinien być uzależniony od konkretnego zastosowania obudowy, gdyż każdy z tych materiałów charakteryzują się inną odpornością mechaniczną, termiczną oraz chemiczną. Najpopularniejsze i zarazem najtańsze na rynku obudowy z ABS mają jednak najmniejszą wytrzymałość mechaniczną oraz na promieniowanie UV. Porównywalne w wielu aspektach z obudowami metalowymi są natomiast obudowy wykonane z poliestru zbrojonego włóknem szklanym. Mają wysoką odporność mechaniczną i chemiczną, mają właściwości samogaszenia, a dodatkowo zachowują swoje właściwości w szerokim zakresie temperatur.

Dobra obudowa, czyli jaka?

Duża i różnorodna podaż rynkowa obudów małogabarytowych nie może przesłonić podstawowych kryteriów, jakimi powinniśmy się kierować podczas wyboru obudowy do naszej instalacji. Najważniejszą bowiem funkcją każdej obudowy, nie tylko małogabarytowej, jest ochrona znajdującej się wewnątrz niej elektroniki oraz innych komponentów. Dlatego też kluczowa jest informacja, gdzie i w jakim środowisku będzie ona działać i na jakie ryzyka może być narażona. Od tego zależy dobór odpowiedniego materiału obudowy, który musi zapewniać ochronę nie tylko przed uszkodzeniami mechanicznymi, ale również przed nadmierną wilgocią, zapyleniem czy obecnością w powietrzu agresywnych substancji, a także ochronę elektromagnetyczną. Kolejną istotną kwestią jest także temperatura otoczenia oraz właściwości wentylacyjne i odprowadzania ciepła wytworzonego przez dane urządzenie. Właściwy dobór obudowy z uwzględnieniem powyższych elementów, zakładając naturalnie odpowiednią jakość wykonania, powinien przełożyć się na dłuższy okres eksploatacji danego urządzenia, a także na większe bezpieczeństwo jego użytkowania.

Poza względami czysto technicznymi ważne są również kwestie bardziej praktyczne, jak chociażby łatwość i szybkość montażu obudowy, jej serwisu, zoptymalizowane wnętrze, które zapewnia więcej miejsca na poprowadzenie okablowania (np. dodatkowe przetłoczenia na ściankach bocznych, które ułatwiają montaż szyn do zabudowy wewnętrznej), oraz modułowa budowa, która pozwala na rozbudowę danego systemu o kolejne elementy. Decydujące o wyborze danego rozwiązania mogą okazać się również dodatkowe funkcjonalności oraz dostępność wyposażenia dodatkowego. Nowoczesne obudowy mogą posiadać np. zaawansowane systemy chłodzenia bądź ogrzewania, zwiększając zakres temperatur, w których mogą być użytkowane. Z dodatkowych akcesoriów popularne dziś są m.in. pokrywy bądź drzwi obudów z blokadami czy też zamkami, a nawet oświetlenie i klimatyzacja.

Do wyboru, do koloru...

Oferta rynkowa w zakresie małych obudów jest bardzo szeroka – o klienta walczą liczni producenci i dystrybutorzy zarówno z uniwersalnymi rodzajami obudów, jak i dopasowywanymi indywidualnie do specyficznych aplikacji. Co ważne, z punktu widzenia polskiego rynku, z zagranicznymi firmami z powodzeniem rywalizują także krajowi producenci. Wśród największych międzynarodowych producentów obecnych na naszym rynku warto wymienić chociażby firmy Rittal, Eaton, Weidmüller, Apra czy Phoenix Contact, zaś z krajowych producentów na uwagę zasługują m.in. firmy Kradex, Maszczyk, Ergom, Kommet, Radiolex bądź ZPAS.

Ponieważ potrzeby odbiorców – w zależności np. od branży czy zastosowania – są niekiedy bardzo odmienne, również dostępne obudowy są bardzo zróżnicowane. A to sprawia, że nierzadko w teorii konkurujące ze sobą firmy mają całkowicie odrębny asortyment skierowany do różnych grup odbiorców.

Firmy Kradex i Maszczyk specjalizują się np. w produkcji obudów z tworzyw sztucznych przeznaczonych głównie do branży elektronicznej, elektrotechnicznej czy elektrycznej. W ich ofercie znajdziemy wiele różnych typów uniwersalnych obudów, choć można zamówić także obudowy na indywidualne zamówienie. ZPAS z kolei, w grupie małych obudów, oferuje stalowe szafki naścienne SWN przeznaczone do montażu urządzeń energetycznych oraz SWN INOX do urządzeń elektrycznych, które wymagają ochrony przed dostępem, zapyleniem oraz wilgocią. Natomiast firma Radiolex ma specjalistyczne obudowy małogabarytowe Hygienic Design dla branży spożywczej (OX-HD i RSA-HD), które doskonale chronią przed zabrudzeniem, a także dodatkowo wzmocnione obudowy do stref zagrożonych wybuchem (OZ-ATEX i RSA-ATEX). Obudowy serii RN i RS firmy Ergom wyróżniają się zaś odpornością na silne strugi wody, dzięki czemu spełniają normy PRS, dopuszczające stosowanie ich na statkach.

Choć mogłoby się wydawać, że na rynku obudów małogabarytowych niewiele się zmienia, to również i w tym obszarze mamy do czynienia z ciągłym rozwojem, czego najlepszym przykładem mogą być pojawiające się co jakiś czas nowości, jak chociażby wprowadzona na rynek przez firmę Rittal obudowa małogabarytowa KX, która jest dostępna w aż 60 różnych wariantach.

Tagi artykułu

elektrotechnik AUTOMATYK 7-8-9/2024

Chcesz otrzymać nasze czasopismo?

Zamów prenumeratę